ساختار آموزشی گریزان از شادی

                    

                                                  محمد رضا نیک نژاد

                                         روزنامه ی شهروند،17 خرداد 93

زادروز یکی از پیشواریان مذهبی بود و از ساعت های نخست آغاز به کار دبیرستان، قرار بود در جشنی با شیرینی و شکلات از بچه ها و آموزگاران پذیرایی شود. زنگ نخست گذشت و بچه ها برای استراحت به حیاط آمدند و پس از آن به کلاس بازگشتند. دانش آموزان و آموزگاران همه چشم براه برگزاری جشن بودند و پی در پی زمان آن را جویا می شدند. چند دقیقه از زنگ دوم نگذشته بود که سرایدار دبیرستان با جعبه ای شیرینی در دست و یکی از معاونان برای ورود به کلاس اجازه خواستند و همچنان که دانش آموزان پشت میزهای خویش آرام و بی حرکت نشسته بودند،شیرینی برداشته و می خوردند. از معاون علت برگزار نشدن جشن را پرسیدم. او گفت اگر جشن بگیریم شیطنت های آنها را نمی توانیم کنترل کنیم. راستش به گرفتاری هایش نمی ارزد! و از این رو به پخش شیرینی در کلاس بسنده کرده ایم. پُر بی راه هم نمی گفت،

 شمارِ فراوان دانش آموزان در کلاس و مدرسه،درس های بی پیوند با زندگی های روزمره آنها و آموزش های القایی و بی چون و چرا،بی انگیزگی آموزگاران و نیروهای اجرایی و گرفتاری های همیشگی آنها با اقتصاد و شغل دوم و سوم،حجم بالای درون مایه های آموزشی – چه در عنوان ها و چه در هر درس – فشارها و محدودیت های اجتماعی وارد بر جوانان،ارزشیابی های سنتی،حافظه محور، نمره مدار و نتیجه گرا و .... از آنها گلوله های آتشی ساخته که در گردهمایی های جمعی و گروهی کنترل شان از هر کسی بر نمی آید. از این رو مدرسه و کلاس همواره محیطی استرس زا و نگرانی افزا است و در آن از  شور جوانی و شادی های کودکانه و نوجوانانه کمتر نشانی یافت می شود. در کنار گریز از شادی،عزاداری های مذهبی- به علت وجود کنترل های درونیِ خودِ دانش آموزان- به شدت پیگیری و برگزار می شود و از سوی فرادستانِ آموزشیِ ادارات مورد پایش همیشگی است. این در حالی است که یکی از کارکرد های نوین آموزشی،آموزش های شهروندی و از میان این آموزه ها،زمینه سازی و برقراری محیطی شاد و پر جنب و جوش در جامعه است. در جهان کنونی که از در و دیوار جامعه و خانواده،رادیو و تلوزیون،اینترنت و حتی کلاس و مدرسه .... استرس و فشار روانی فرو می ریزد، برقراری و زمینه سازی محیطی آرامش بخش و شادی زا می تواند یکی از راه های تندرستی انسان ها باشد. شوربختانه فرهنگ چشم و هم چشمی و رقابت های بی سرانجام  بر سر نمره در دبستان ها و بی انگیزه گی و گریز از درس و مشق،و فشارهای خانوادگی و اجتماعی در دوران دبیرستان،بیش از پیش محیط های آموزشی را تحمل ناپذیر نموده است و بی گمان با توجه به سن و سال دانش آموزان نیاز به نگرشی نو به موضوع شادی و نشاط در آن احساس می شود. شادی از یک سو نیاز و البته حقِ انسانی شهروندان و از آن میان کودکان و جوانان است و از دیگر سو ابزارِ پدید آوری انگیزه برای فراهم آوردن زمینه های درخور برای آموزش و یادگیری می باشد. جوانانی که از بامداد تا تیغ آفتاب بهترین لحظه های زندگانی خویش را در کلاس های یکنواخت و کسالت آور می گذرانند،انگیزه ای برای آمدن به مدرسه و کلاس ندارند و کم کم یا از آن می گریزند و یا به شیوه های گوناگون در پی دور زدن کلاس و مدرسه و دست انداختن هم شاگردی ها یا آموزگاران خویشن اند. این شیوه شاید بخشی از حق آنها در شاد بودن را برآورده کند،اما بی گمان حقوق افراد دیگری از جمله آموزگاران و دانش آموزان دیگر را پایمال خواهد نمود! برای برآوردن این حق در آموزش و پرورش،کاربدستان و برنامه ریزان آموزشی نخست باید زمینه های ساختاری ایجاد شادی و نشاط را در سامانه ی آموزشی فراهم نمایند. این کار را می توان با گنجاندن برنامه های شاد در چارچوب های آموزشی هفتگی و ماهانه ی آموزشگاه ها و همچنین برنامه ریزی برای گذراندن روزها و ساعت های  شاد در جشن های ملی و آیینی فراهم نمود. ورود آموزش های شهروندی و روش های نوین آموزش آنها از دیگر راه های فراهم آوری زمینه های انگیزه بخش و شادی زا در فرایند های آموزشی خواهد بود. در این راستا سخت ترین سد در برابر کلاس های شاد،شمار دانش آموزان در هر کلاس است. شلوغی کلاس،آموزگاران را وا می دارد که روش های سفت و سختی را در اداره کلاس خویش برگزیند بنابراین خود به خود فضا به سوی فشار و استرس پیش خواهد رفت. در کنار کاهش دانش آموزان در کلاس،آموزگاران نیز باید سطح بردباری خویش را بالا ببرند و باور کنند که کلاس های پر شور و نشاط افزون بر کم شدن استرس بر دو سوی فرایند آموزش- دانش آموز و آموزگار- آموزش را کارا و سودمندتر خواهد نمود. یکی دیگر از راه های ورود شادی به سامانه های آموزشی برگزاری کلاس های موسیقی و بهره گیری از هنر آموزان آنها  در جشن های ملی و آیینی است. باشد که کاربدستان آموزشی هر چه زودتر زمینه های ساختاری ایجاد فضایی شاد و پر نشاط را فراهم نمایند تا در این رهگذر هم حق شاد زیستن دانش آموزان فراهم گردد و هم آموزشی کارا  و ژرفتر را در پی داشته باشد.            

http://shahrvand-newspaper.ir/default/default.aspx?no=298&dn=0&pid=11&rnd=3oSKGN&p=&y=93&m=03&d=17